Korzystanie z utworów publikowanych na licencji open source na przykładzie Apache License

Co do zasady licencje typy open source („otwarte oprogramowanie”) zezwalają na wolną redystrybucję i nie zabraniają sprzedawania lub rozdawania oprogramowania jako komponentu zbiorczej dystrybucji oprogramowania, zawierającej oprogramowanie z kilku różnych źródeł. Licencja taka nie może wymagać honorarium lub innych korzyści

Mogą one czerpać m.in. z pewnego ustalonego w obrocie gospodarczym wzorca licencyjnego, tj. Apache Version  2.0 ze stycznia 2004 r. Licencja Apache co do zasady zezwala na używanie, modyfikowanie i redystrybucję programu w postaci źródłowej lub binarnej, bez obowiązku udostępnienia kodu źródłowego. Oznacza to, że kod na tej licencji można włączyć do zamkniętych programów, pod warunkiem zachowania zgodności z warunkami tej licencji. Podobnie jak poprzednie wersje, Apache nie udziela zezwolenia na używanie nazw i znaków handlowych licencjodawcy, z wyjątkiem użycia ich w informacji o pochodzeniu produktu.

Najważniejszą zmianą, w porównaniu do poprzednich wersji Apache, jest klauzula o patentach. Apache 2.0 określa, że licencjobiorca otrzymuje od wszystkich autorów i współautorów licencje na użycie ich patentów mających zastosowanie w licencjonowanym programie. Jednakże, jeśli licencjobiorca wytoczy komukolwiek proces o to, że ów program narusza jego patenty, to w/w licencja na użycie patentów autorów i współautorów zostanie mu cofnięcia.

Klauzula patentowa w obrocie krajowym (polskim) będzie miała ograniczone znaczenie, ponieważ co do zasady oprogramowanie traktowane jest przez prawo polskie jako przedmiot prawa autorskiego, nie zaś prawa własności przemysłowej (prawa patentowego). Może mieć natomiast ewentualne zastosowanie przy dystrybucji aplikacji korzystające z oprogramowania open source za granicę.

Zakres Apache Licence został opisany szczegółowo w ust. 2 licencji Apache. Każdy specjalista (tj. osoba, która przedłożyła wkład włączony następnie do przedmiotu licencji) udziela bezterminowej, ważnej na cały świat, niewyłącznej, nieodpłatnej oraz nieodwołalnej licencji do korzystania, tworzenia kopii, tworzenia modyfikacji kodu, tłumaczenia dokumentacji, publicznego odtwarzania, wykonywania, dalszego udzielania licencji, wprowadzania do obrotu w  oryginale jak i w postaci wyrażenia przedmioty licencji wynikającej z modyfikacji mechanicznych jak i tłumaczenia źródła.

Zauważyć należy w tym miejscu, że licencje open source opierają się w głównej mierze na kombinacji czterech kompleksowych zbiorów postanowień, zwanych „elementami licencji”, tj. „uznania autorstwa”, „bez utworów zależnych”, „użycie niekomercyjne” oraz „na tych samych warunkach”.

Z licencji Apache wprost wynika niewątpliwie „uznanie autorstwa”, wprowadzone są nadto pewne elementy zastrzeżenia „na tych samych warunkach”.

Zgodnie z ust. 4 licencji Apache licencjobiorca może tworzyć i rozpowszechniać kopie przedmiotu licencji, jak i jego modyfikacje, tłumaczenia itp. w dowolny sposób, pod warunkiem, że:

1. Każdy nabywca przedmiotu licencji lub jego modyfikacji, tłumaczenia itp. będącego przedmiotem odrębnych praw autorskich winien otrzymać kopię licencji oraz w przypadku modyfikacji plików licencjobiorca zobowiązany jest podać stosowną informację, które z plików zostały zmodyfikowane.

2. Jeżeli rozpowszechniana jest modyfikacja przedmiotu licencji, licencjobiorca zobowiązany jest do przechowywania razem z kodem źródłowym takiej modyfikacji informacji o prawach autorskich, patentach, znakach towarowych oraz uznaniu autorstwa, z wyłączeniem tych informacji, które nie dotyczą żadnej części przedmiotu zależnego (tj. modyfikacji, tłumaczenia przedmiotu licencji itp.) .

3. Każdy przedmiot zależny, który podlega dystrybucji, musi zawierać czytelną informację o uznaniu autorstwa, z wyjątkiem tych informacji, które nie odnoszą się do żadnej części przedmiotu zależnego. Informacje takie należy umieścić w pliku tekstowym „notice”, który musi być rozpowszechniany jako integralna część przedmiotu zależnego w postaci np. kodu źródłowego lub dokumentacji. Zawartość pliku tekstowego „notice” ma charakter wyłącznie informacyjny i nie można modyfikować jego treści. Można dodawać własne ogłoszenia uznania autorstwa w ramach przedmiotów zależnych, które rozpowszechnianie będą obok, lub wraz z plikiem informacyjnym. Warunkiem prawidłowego dodania własnego ogłoszenia jest to, aby takie dodatkowe informacje dotyczące uznania autorstwa nie mogły być interpretowane jako zmieniające treść licencji dołączonej do pliku „notice” do przedmiotu licencji.

Co do zasady więc przedsiębiorca bazujący na licencji Apache, wykorzystując oraz modyfikując przedmiot objęty ochroną na podstawie wzmiankowanej licencji, winien stosować analogiczne zasady licencyjne do opisanych w licencji Apache – stąd m.in. konieczność odesłania do treści licencji i załączenia pliku „notice”.

Podnieść dodatkowo trzeba, że z ust. 9 licencji Apache licencjodawca (np. przedsiębiorca tworzący określoną aplikację z wykorzystaniem utworów udostępnianych na tejże licencji) może udzielać licencjobiorcom (użytkownikom wspomnianej aplikacji) dodatkowych gwarancji. Licencjodawca taki ma prawo do pobierania dodatkowych opłat za usługi wsparcia, gwarancję lub przejęcia szerszej odpowiedzialności lub innego zobowiązania zgodne z postanowieniami licencji Apache. Przedsiębiorca w powyższej sytuacji, przyjmując na siebie dodatkowe zobowiązania, może działać wyłącznie w swoim imieniu i na własną odpowiedzialność.

       Co do zasady, w przypadku wykorzystania licencji Apache 2.0 do własnego utworu (np. aplikacji), należy dołączyć poniższy komunikat. Tekst winien pozostać w niezmienionej formie.

Copyright [rok] [imię i nazwisko twórcy]

Licensed under the Apache License, Version 2.0 (the "License");

you may not use this file except in compliance with the License.

You may obtain a copy of the License at

http://www.apache.org/licenses/LICENSE‐2.0

Unless required by applicable law or agreed to in writing, software

distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,

WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND,

either express or implied.

See the License for the specific language governing permissions and

limitations under the License.

 

Piotr Budzyński
Adwokat